پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانهای نگارش یافته است و نقش پیشفرضها و پیشفهمها در تفسیر از منظر مجتهد شبستری را بررسی میکند. همچنین تبیین علم هرمنوتیک و نقش پیشداوریها و پیشدانستهها و میزان دخالت آنها در تفسیری صحیح و نزدیک به واقع از اهداف پژوهش حاضر است؛ زیرا تفسیر از مهمترین مباحثی که در باب قرآن مطرح است و با تدبر و تدقیق بر متن، نقش و تأثیر مولفههایی چون افکار و علایق راوی، مکان و زمان حاکم بر جامعه که بر فضای فکر و اندیشه و تفسیر یک متن در ذهن مفسر رخ میدهد از پیشفرضها و پیشفهمهای منطبق است. یکی از افرادی که این ادعا را تأیید میکند آیتالله مجتهد شبستری است. ایشان معتقد است که صرف قرائت قرآن و تدبر و تعمق در آیات آن نمیتواند آدمی را به حقیقت و اسرار نهفته در پس آیات رهنمون شود. بنابراین، با نواندیشی خود دستاویز دانش هرمنوتیک شد و پیشفهم و پیشفرضها را در صدر تفاسیر خود قرار داد. مؤلفههای بهکار رفته در پژوهش حاضر عبارتند از: مفهوم تفسیر، هرمنوتیک و تاریخچه آن، پیشداوری و نقش آن در فهم متن، نقشپیشفرضهاوپیشداوریهادرتفسیر، نقش پیشفهمها و پیشفرضها در تفسیر از منظر شبستری، روشهای تفسیر قرآن، تفاوت پیشفرض و تفسیر به رأی و ابهامات موجود در فهم متن، زمینه، زمانه و تأثیر آن بر تفسیر مجتهد شبستری از دین. یافتههای پژوهش حاضر حاکی از آن است که مجتهد شبستری در تفاسیر خود از پیشفهمها و پیشفرضهای صواب بهره جسته است؛ زیرا ایشان معتقد است که در دنیای پیشرفته کنونی،چارچوب تفکر فقهی سنتی برای کسانی که کشور را هدایت میکنند راهگشا نیست و مانع حرکت بهسوی زندگی مدرن و متناسب با عصر حاضر میشود. بنابراین با تمسک به پیشفهمها و پیشفرضها در پی آن است تا ابهامات موجود در متون گسسته دینی را شفافسازی کند و پردههای حجاب و ظلمت را درهم شکند و تفسیری قریب به نظر امامان معصوم (ع) ارائه دهد.
)